შორეული აღმოსავლეთი

 როგორ მოიპარეს ბიზანტიელებმა ჩინელებისგან აბრეშუმის წარმოების საიდუმლო

სახელოვანი აბრეშუმის გზა უმნიშვნელოვანესი სავაჭრო გზა იყო დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების ეპოქამდე. ამ გზის საშუალებით უამრავი საქონელი გადაჰქონდათ ქარავნებს, მაგრამ ამათგან ყველაზე ძვირფასი იყო აბრეშუმი. 

აბრეშუმის გზა

ჩინელებმა აბრეშუმის დამზადების საიდუმლო დაახლოებით ძვ. წ. 4000–იან წლებში შეისწავლეს. ძალიან მალე ეს ქსოვილი ფუფუნების საგნად იქცა. იმპერატორები მისი წარმოების საიდუმლოს მკაცრად იცავდნენ, რათა მონოპოლია შეენარჩუნებინათ. ძვ. წ. II ათასწლეულში აბრეშუმი ნელ–ნელა ცენტრალურ აზიაშიც გამოჩნდა. ძვ. წ. I ათასწლეულში კი აბრეშუმი ირანში, ეგვიპტესა და ევროპაშიც შემოვიდა. სკვითები და განსაკუთრებით აქემენიდური სპარსეთის იმპერია დიდ მოგებას ნახულობდნენ, როგორც აბრეშუმის გზის შუამავლები ევროპასა და ჩინეთს შორის. ალექსანდრე მაკედონელი პირველი იყო, რომელმაც ბერძნული სამყარო პირდაპირ დაუკავშირა აბრეშუმის გზას, როდესაც ქალაქი ალექსანდრია ესქატე დააარსა ცენტრალურ აზიაში. რომაელები აბრეშუმის მოსაპოვებლად ინდოეთს დაუკავშირდნენ ეგვიპტის საშუალებით. ეს ძვირფასი ქსოვილი დიდად მოთხოვნადი გახდა რომში, თუმცა ეს იმას ნიშნავდა, რომ ოქრო გაედინებოდა რომიდან და საბოლოოდ ოქროს ნაკლებობა საბედისწერო აღმოჩნდა რომის იმპერიისთვის, რამაც მისი დაცემა გამოიწვია 476 წელს. გერმანელ ბარბაროსებსაც მოსწონდათ აბრეშუმი, ასე, რომ ახლა ბიზანტიის იმპერია გახდა შუამავალი, რომელიც ჩინეთიდან შემოსულ აბრეშუმს ყიდდა. 

აბრეშუმის ქსოვილი

ამ დროისთვის აბრეშუმის გზა არ იყო კარგად დაცული. 420 – 589 წლებში ჩინეთში პოლიტიკური კრიზისი იყო. ქარავნებს ჩინეთიდან კონსტანტინოპოლამდე მისასვლელად დაახლოებით 7 თვე სჭირდებოდათ. ამავე დროს ბიზანტიისა და სასანიანთა სპარსეთის იმპერიებს თითქმის გამუდმებული ომები ჰქონდათ ერთმანეთთან, რის გამოს ვაჭრობას ხელი ეშლებოდა. ბიზანტიის იმპერატორმა იუსტინიანე I-მა ამ სიტუაციის შეცვლა სცადა. მან ალტერნატიული გზები სცადა ჩინეთთან დასაკავშირებლად ლაზიკისა და ევრაზიული სტეპების გავლით, მაგრამ ეს გზა ძალიან გრძელი იყო და ხშირად ქარავნები უკიდეგანო სტეპებში იკარგებოდნენ. ამ პერიოდში იუსტინიანემ დაიპყრო იტალია და ჩრდილოეთ აფრიკა, რაც დიდი პოლიტიკური გამარჯვება იყო, მაგრამ ქვეყნის ეკონომიკაზე ცუდად იმოქმედა. 

დაახლოებით 550–იან წლებში, ისტორიკოს პროკოპიოსის თანახმად, იუსტიანიანეს ორი ნესტორიელი ბერი ეწვია, რომლებმაც ცენტრალურ აზიაში, ჩინეთსა და სპარსეთში იმოგზაურეს და ინდოეთიდან კონსტანტინოპოლში ჩამოვიდნენ. მათ იუსტინიანეს აღუთქვეს, რომ აბრეშუმის პრობლემას გადაჭრიდნენ. გახარებული იმპერატორი დათანხმდა და ბერების თავგადასავალიც დაიწყო. მათი მოგზაურობა ორ წელს გაგრძელდა. 

აბრეშუმის ჭიები

როგორც ზემოთ ითქვა, ამ დროს ჩინეთში არ იყო სტაბილური პოლიტიკური მდგომარეობა. ბერებს უფლება მისცეს აბრეშუმის დამზადების პროცესს დასწრებოდნენ და ესწავლათ კიდეც. აბრეშუმის ჭიები ძალიან სათუთი არსებები არიან, ამიტომაც ჩინელები არ ელოდნენ, რომ ბერები მათ მოიპარავდნენ. ამ უკანასკნელებს გეგმა ჰქონდათ: მათ აბრეშუმის ჭიების კვერცხები თუ ლარვები თავიანთ ყავარჯნებში დამალეს და ადგილობრივებს სთხოვეს მათთვის ბლომად თუთა მიეცათ, რომელსაც აბრეშუმის ჭიები ჭამდნენ. კონსტანტინოპოლში დაბრუნების შემდეგ იუსტინიანემ და შემდგომ მისმა მემკვიდრემ იუსტინე II-მ აბრეშუმის ინდუსტრიული ცენტრები შექმნეს სხვადასხვა ქალაქებში და ამით აბრეშუმის მუდმივი წყარო გაიჩინეს.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩინური აბრეშუმი მაინც უკეთესი ხარისხის იყო, ჩინელთა და სასანიანთა აბრეშუმის მონოპოლია წარსულს ჩაბარდა. აბრეშუმით ვაჭრობა კი ბიზანტიის იმპერიის ეკონომიკის მამოძრავებელი ძალა გახდა. 

ბიბლიოგრაფია:

1. Feltham, Heleanor B. (2009) Justinian and the International Silk Trade.

2. Schoeser, Mary. (2007) Silk. Yale University Press.

31 July 2020

რუსეთ–იაპონიის ომი 1904–1905 წწ.

1868 წელს იაპონიაში მოდერნიზაციის პერიოდი დაიწყო, იგივე მეიძის რესტავრაცია. იმავე წელს შეიქმნა საზღვაო ფლოტი, რომლითაც წყნარ ოკეანეში იაპონია გავლენის გავრცელებას აპირებდა. იგივე სურდა რუსეთის იმპერიასაც. 1860 წელს რუსებმა ვლადივოსტოკი ჩაიგდეს ხელში, რომელიც 1871 წელს საზღვაო ბაზად აქციეს. 1891 წელს რკინიგზაც გაიყვანეს მოსკოვიდან ვლადივოსტოკამდე. 

1885 წელს ჩინეთმა ორი საბრძოლო გემი იყიდა გერმანიისგან. ამის პასუხად, 1893 წელს იაპონიამაც ორი გემი შეუკვეთა ბრიტანეთს, მაგრამ მომდევნო წელს ომი დაიწყო ჩინეთთან. ასე, რომ იაპონია მხოლოდ საკუთარი ხომალდების იმედად უნდა ყოფილიყო. ყველას გასაოცრად, იაპონიამ მოიგო ეს ომი. თანაც ჩინეთს ერთი გერმანული გემი ჩაუძირა, ხოლო მეორე კი ხელში ჩაიგდო.

ჩინელი გენერლები ნებდებიან იაპონელებს

1895 წლის ზავის თანახმად კორეა იაპონიის გავლენის სფეროდ იქცა. მისი მეზობელი ლიაოდონის ნახევარკუნძული პორტ–არტურით კი უშუალოდ შეიერთა. იაპონიის ძალაუფლება მკვეთრად განმტკიცდა ყვითელ ზღვაზე. რუსეთი ამის ატანას არ აპირებდა და დიპლომატიური მხარდაჭერა სთხოვა საფრანგეთსა და გერმანიას. ეს უკანასკნელებიც ომით დაემუქრნენ იაპონიას. რუსულმა საბრძოლო გემმა ლიაოდონის ნ.კუნძული დაიკავა. იმის გამო, რომ იაპონიას ძლიერი საბრძოლო გემები ჯერ არ გააჩნდა, იძულებული გახდა დათმობაზე წასულიყო. შეუარცხყოფილ იაპონიაში რუსეთის მიმართ რევანშისტული დამოკიდებულება გაღვივდა. რუსეთმა სამხედრო ძალების რაოდენობა გაზარდა მანჯურიის რეგიონში. იაპონიის გარდა ევროპის ქვეყნებსაც არ მოსწონდათ რუსეთის გააქტიურება აზიაში, განსაკუთრებით ბრიტანეთს, რომელმაც 1902 წელს კავშირი შეკრა იაპონიასთან. ომი გარდაუვალი გახდა. 

1904 წელს იაპონიამ რუსეთისგან მანჯურიის დემილიტარიზაცია მოითხოვა. რუსეთმა უარი თქვა და იაპონიამაც გაწყვიტა მასთან დიპლომატიური ურთიერთობა. ნიკოლოზ მეორემ ადმირალ სტარკს უბრძანა, რომ არ დაეწყოთ ომი, რათა იაპონია აგრესორად გამოჩენილიყო. 8 თებერვალს იაპონიამ რუსეთს ომი გამოუცხადა. იაპონური ფლოტი ადმირალ ტოგოს მეთაურობით პორტ–არტურისკენ დაიძრა. მცირე შეტაკების შემდეგ იაპონელებმა პორტ–არტური ბლოკადაში მოაქციეს. 

ბრძოლა პორტ-არტურთან

7 მარტს ადმირალი სტარკი მაკაროვმა შეცვალა. ამიტომ ტოგომ ახალი ტაქტიკა სცადა. 22 მარტს მისმა ორმა ხომალდმა ლიაოდონის ნ.კუნძულს სამხრეთ–დასავლეთიდან შემოუარა და პორტ–არტურის დაბომბვა დაიწყო. ჩრდილოეთიდან კი იაპონელების სახმელეთო ძალები მოიწევდნენ. ამასობაში ტოგომ რუსებს რამდენიმე ხომალდი ჩაუძირა, რომლის დროსაც მაკაროვი დაიღუპა. ახალ ადმირალს ვიტგეფტს ცარისგან ბრძანება მოუვიდა, რომ ფლოტი ვლადივოსტოკში გადაეყვანა. მძიმე ბრძოლების შედეგად ვიტგეფტმა ვერ შეძლო ფლოტის გაყვანა და ისევ პორტ–არტურში დაბრუნდა, მაგრამ ახლა ხმელეთიდანაც დაუშინეს იაპონელებმა, რომლებიც გორაზე იყვნენ გამაგრებულნი პორტ–არტურთან ახლოს. 

1905 წლის 2 იანვარს ქალაქი დაეცა და რუსული ფლოტის უმეტესობა განადგურდა. 

პორტ–არტურის დაბომბვა

ცოტა ხნით ადრე ბალტიისა და შავი ზღვის რუსული ფლოტები წამოვიდნენ თანამოძმეთა საშველად. მათი მიზანი იყო ვლადივოსტოკში მისულიყვნენ ცუშიმას სრუტის გავლით, რომელიც კორეასა და იაპონიას შორის მდებარეობს. 26 მაისის ნისლიან ღამეს რუსულმა ფლოტმა სრუტის გავლა სცადა, მაგრამ იაპონელებმა შეამჩნიეს და წინ გადაეღობნენ რუსებს. სასტიკი ბრძოლის შემდეგ რუსული ფლოტის ნარჩენები დანებდნენ. ამ ბრძოლით დასრულდა რუსულ–იაპონური ომი იაპონელთა სასარგებლოდ, რომელმაც შეარყია რუსეთის იმპერიის პრესტიჟი, რასაც მალე რევოლუციაც მოჰყვა. იაპონიამ კი გაიმყარა თავისი ძალაუფლება აღმოსავლეთ აზიასა და წყნარ ოკეანეში. 

იაპონიის იმპერია ომის შემდეგ

1905 წლის 5 სექტემბრის რუსეთ–იაპონიის ზავი

ბიბლიოგრაფია:

1. Forczyk, Robert. (2009). Russian Battleship vs Japanese Battleship. Yellow Sea 1904-05.

2. Plender, Piotr (2010). Russo-Japanese Naval War 1904-1905: Battle of Tsushima.

3. Kowner, Rotem (2007). The Impact of the Russo-Japanese War.

17 July 2020

ბერძნულ–ჩინური ომი "ზეციური" ცხენებისთვის და მისი შედეგი

ძველი საბერძნეთი და ძველი ჩინეთი. ორი კულტურა, რომლებიც თითქოს ერთმანეთისგან შორს იყვნენ. სინამდვილეში ამ ორ ცივილიზაციას ჰქონდა ერთმანეთთან ურთიერთობა და ერთხელ ომიც კი გამართეს, თანაც ცხენების გულისთვის.

უკვე ყველამ კარგად ვიცით, რომ ალექსანდრე მაკედონელმა ძალიან ბევრი ქალაქი დააარსა აზიაში, სადაც თავისი სამხედრო ვეტერანები ჩაასახლა. ამ ქალაქთაგან ყველაზე შორეული იყო ალექსანდრია ესქატა ("ყველაზე შორეული ალექსანდრია"), დღევანდელ ტაჯიკეთში. 

ძვ. წ. II საუკუნეში ჩინეთი, რომელსაც ჰანის დინასტია მართავდა, მსოფლიოს ერთ–ერთი უმდიდრესი და უძლიერესი იმპერია იყო. თუმცა პრობლემები მათაც ჰქონდათ. ჩინეთის ჩრდილოეთ საზღვრებთან მომთაბარეობდნენ ქსიონგნუს ძლიერი ტომები (სწორედ მათ წინააღმდეგ აშენდა ჩინეთის დიდი კედელი), რომლებიც ზოგიერთის აზრით, ჰუნების წინაპრები იყვნენ.

ჰანის დინასტია

იმპერატორმა ვუ ჰანმა მოკავშირეების შესაძენად დესპანი ჩჟან ციანი გაგზავნა დასავლეთით, მაგრამ გზაში იგი ქსიონგნუებმა დაიჭირეს და 10 წელი ამყოფეს ტყვეობაში. მას პატივით ეპყრობოდნენ და ციანმა ქსიონგნუ ქალიც კი მოიყვანა ცოლად. 10 წლის შემდეგ მან ტყვეობიდან გაქცევა მოახერხა და განაგრძო მოგზაურობა დასავლეთის მიმართულებით. მისი დავალება იყო, იუჩჟების მომთაბარე ტომებთან ანტი–ქსიონგნური ალიანსის შეკვრა, მაგრამ იუჩჟებმა არ ისურვეს ქსიონგნუების წინააღმდეგ ბრძოლა, რის გამოც ციანის ათწლიანი ტყვეობა და ამდენი მოგზაურობა სრულიად არაფრისმომცემი აღმოჩნდა. ამ მოგზაურიბის დროს, მან ბაქტრიაც მოინახულა და ბერძნული ქალაქები დაათვალიერა. 

ძვ. წ. 130 წლისთვის აზიაში ბერძენთა ოქროს ხანა დასრულდა. მათი ქალაქები გადარჩნენ, მაგრამ ისინი სწორედ იმ იუჩჟებმა დაიპყრეს, რომლებთანაც ციანს კავშირის შეკვრა უნდოდა. მან გაიგო, რომ ალექსანდრია ესქატას მაცხოვრებლებს "ზეციური" ცხენები ჰყავდათ. ამ ცხენებს მოკლე და ძლიერი ფეხები ჰქონდათ და ძალიან გამძლეები იყვნენ. ამ მიზეზების გამო იდეალური საბრძოლო ცხენები იყვნენ. 

ჰანის დინასტიის ცხენი

ძვ. წ. 125 წელს ციანი ჩინეთში დაბრუნდა. მართალია, დავალება ვერ შეასრულა და მოკავშირეები ვერ შესძინა ჩინეთს, მაგრამ, სამაგიეროდ, დეტალური ინფორმაციები გააცნო იმპერატორს იმ რეგიონების შესახებ, რომლებიც თვითონ მოინახულა, მათ შორის ალექსანდრია ესქატას ბერძნებზე და მათ ცხენებზე. 

ძვ. წ. 104 წელს იმპერატორმა ვუმ დესპანები გაგზავნა ალექსანდრია ესქატაში ცხენების საყიდლად. ზუსტად არ არის ცნობილი, თუ რა მოხდა. მაგრამ ბერძნები შეურაცხყოფილები დარჩნენ და ელჩებიც კი დახოცეს. გაცოფებულმა იმპერატორმა გადაწყვიტა ძალით ჩაეგდო ხელში ის ცხენები. მან ალექსანდრია ესქატაში 20 000 ქვეითი და 6 000 ცხენოსანი გაგზავნა ლი გუანგლის სარდლობით. ჩინელებმა გზაში ბევრი სირთულე გადაიტანეს. ჯარის საკმაოდ დიდი ნაწილი ზოგიც შიმშილით და ზოგიც უცხო ტომებთან შეტაკებისას დაიხოცა. ასე, რომ ალექსანდრია ესქატაში დიდად დაზარალებულები მივიდნენ. ბერძნებმა, რა თქმა უნდა, კაპიტულაციაზე უარი თქვეს. ლი გუანგლი ვერაფერს გახდა და ჩინეთში დაბრუნდა. სანაცვლოდ იმპერატორმა სამჯერ უფრო დიდი ჯარი მისცა და კვლავ დასავლეთისკენ გამოუშვა 60 000 კაცითა და 100 000 კამეჩით. 

ჩინელი მეომრები

უდაბნოს სიცხის გამო, გუანგლიმ გზაში მაინც დაკარგა თავისი არმიის ნახევარი და 30 000–იანი ჯარით მიადგა ალექსანდრია ესქატას. ბერძნებმა მამაცურად იბრძოლეს და 40 დღით შეძლეს მტრის იერიშების შეკავება, მაგრამ ჩინელებმა მაინც შეძლეს ქალაქში შეღწევა და შეშინებულმა ბერძნებმა თავიანთი მეფე მოკლეს, მოკვეთეს თავი და გუანგლის მიართვეს. ძღვნადაც იმდენი ცხენიც შესთავაზეს, რამდენსაც ჩინელები მოისურვებდნენ. გენერალმა გუანგლიმ ქალაქში მარიონეტი მეფე დასვა და გამარჯვებული დაბრუნდა ჩინეთში 3 000 ცხენით. ასე დასრულდა მოკლე, მაგრამ საინტერესო და მნიშვნელოვანი ომი "ზეციური" ცხენებისთვის. ამ მოვლენების შემდეგ გაიხსნა ცნობილი აბრეშუმის გზა, რონელმაც ერთმანეთთან დააკავშირა აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ცივილიზაციები და გააღვივა სავაჭრო ურთიერთობები ევროპასა და ჩინეთს შორის. აბრეშუმის გზამ ასევე მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა კონტინენტებს შორის რელიგიისა და კულტურის გავრცელებაში. აზიაში მყოფი ბევრი ბერძენი ბუდისტი გახდა და იმასაც ამბობენ, რომ ბუდას პირველი ქანდაკებაც ბერძნების მიერ იყო შექმნილი. 

რაც შეეხება ჩინელებს, მათ მოიგეს ომი ქსიონგნუების წინააღმდეგ ახ. წ. 91 წელს. "ზეციური" ცხენები კი მათი ძალაუფლებისა და სიმდიდრის სიმბოლოებად იქცნენ. 

აბრეშუმის გზა

ბიბლიოგრაფია:

1. Benjamin, Craig (2018). Empires of Ancient Eurasia: The First Silk Road Era 100 BCE - 250 CE. Cambridge University Press. 

2. Peers, C. J. (1995). Imperial Chinese Armies (1): 200 BC - AD 589. Osprey Publishing. 

3. Whiting, Marvin C. (2002). Imperial Chinese Military History. Writers Club Press. 

6 March 2020

სეკიგაჰარას ბრძოლა (1600 წ.): ტოკუგავას შოგუნატის დამყარება იაპონიაში

იაპონია მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში ბრძოლის ველს წარმოადგენდა. მისი მდებარეობის გამო უცხო მტერთა შემოსევები ძალზედ იშვიათი იყო. ამიტომ ომები ძირითადად ფეოდალური ხასიათის იყო. ეს კონფლიქტები საუკუნეების განმავლობაში გრძელდებოდა და ბევრი გადამწყვეტი ბრძოლაც მომხდარა, მაგრამ ალბათ არც ერთი მათგანი არ იყო ისეთი მნიშვნელოვანი, როგორც სეკიგაჰარას ბრძოლა. 

მე–15 საუკუნის ბოლოს იაპონიაში დაიწყო სენგოკუს, ანუ მეომარი სამეფოების ეპოქა. უკვე რამდენიმე საუკუნე იმპერატორთა ძალაუფლება მხოლოდ ფორმალობას წარმოადგენდა და ახლა ნამდვილმა მმართველებმაც, აშიკაგას კლანის შოგუნებმაც (სამხედრო მმართველებმა) დაკარგეს კონტროლი. მუდმივი რეგიონული კონფლიქტებისა და ეკონომიკური დაქვეითების გამო ქვეყანა მძიმე დღეში იყო.

მალე გამოჩნდა მხედართმთავარი, სახელად ოდა ნობუნაგა, რომელმაც 1559 წელს წესრიგი დაამყარა თავის სამთავროში ოვარის პროვინციაში. ერთი წლის შემდეგ ნობუნაგამ წარმატებით მოიგერია იმაგავას კლანის შემოტევა. 1567 წელს მან საიტოს კლანიც დაამარცხა და მათი ტერიტორიები შეიერთა. შოგუნის მემკვიდრე აშიკაგა იოშიაკი დედაქალაქ კიოტოდან გააძევეს და მან დახმარება ნობუნაგას სთხოვა. 1568 წელს ამ უკანასკნელმა დაამარცხა მეამბოხეები და იოშიაკის ძალაუფლება დაუბრუნა. მომდევნო წელს ნობუნაგამ კიდევ დაიპყრო არაერთი ტერიტორია, მათ შორის ისეს პროვინცია და ერთ–ერთი უდიდესი ქალაქი საკაი. 

ოდა ნობუნაგა

ნობუნაგას მეტი ძალაუფლება სწყუროდა და შოგუნს რიგი მოთხოვნები გაუგზავნა, რომელიც ამ უკანასკნელის ძალაუფლებას ზღუდავდა. იოშიაკი თავიდან დათანხმდა, მაგრამ მალე ნობუნაგას მტრებთან შეკრა კავშირი: აზაის, ასუკარასა და ტაკედას კლანებთან. 1570 წელს ომი დაიწყო. მოუხედავად იმისა, რომ ნობუნაგა ყველანაირ დახმარებას იღებდა ტოკუგავას ძლიერი კლანისგან, იგი მარცხდებოდა პირველ ბრძოლებში. 1573 წელს მისი მოკავშირე ტოკუგავა იეიასუ მიკატაგაჰარას ბრძოლაში დამარცხდა. თუმცა იმავე დროს ავადმყოფობისგან გარდაიცვალა ტაკედას კლანის ლიდერი შინგენი და ამან საშუალება მისცა ნობუნაგას, რომ აზაისა და ასაკურას კლანებს გასწორებოდა. შოგუნი ისევ გააძევეს. 1582 წლისთვის ცენტრალური იაპონიის უდიდესი ნაწილი ნობუნაგას ხელში იყო. მან პორტუგალიელებთან გააბა სავაჭრო ურთიერთობები და მათგან ცეცხლსასროლი იარაღები იყიდა, რითაც არმია კიდევ უფრო გააძლიერა. თოფებმა ნენ–ნელა ჩაანაცვლეს მშვილდ–ისარი. ნობუნაგა ასევე ქრისტინობის გავრცელებასაც უწყობდა ხელს და თვითონ ევროპულად იცვამდა ხოლმე. იგი სასტიკად ეპყრობოდა ბუდისტურ სამღვდელოებას, რამაც განაპირობა მისი დაღუპვა. 1582 წელს მას აუჯანყდა თავისი ერთ–ერთი სარდალი აკეჩი მიცუჰიდე. ნობუნაგა ალყაში აღმოჩნდა კიოტოში და თავი მოიკლა სეპუკუს, იგივე ჰარაკირის მეთოდით. 

სამურაი ჰარაკირისთვის ემზადება

ნობუნაგას დიდი მოკავშირეები ტოკუგავა იეიასუ და ტოიოტომი ჰიდეიოში მისი ადგილის დაკავებას ცდილობდნენ. ამათგან ჰიდეიოშიმ მოახერხა მიცუჰიდეს დამარცხება და ოდას კლანის მხარდაჭერა მოიპოვა. თუმცა იგი არისტოკრატული წარმოშობის არ იყო და ამიტომ შოგუნი ვერ გახდებოდა. 1585 წელს იგი იმპერიულ რეგენტად იგივე კამპაკუდ გამოცხადდა. 1590 წელს მან ჰოჯოს კლანი დაამარცხა და იაპონია გააერთიანა. იაპონიას ახლა უკვე დაპრყრობითი მადაც გაეხსნა. ჰიდეიოშიმ კორეის დაპყრობა სცადა, თუმცა დამარცხდა. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ მან თავისი შვილი ჰიდეცუგუ მემკვიდრედ გამოაცხადა, მაგრამ 1593 წელს მას ახალი ვაჟი შეეძინა, სახელად ჰიდეიორი და ის გამოაცხადა მემკვიდრედ.  1598 წელს ჰიდეიოში ავად გახდა და მაშინვე ხუთი ძლიერი ფეოდალი მიუჩინა თავის შვილს რეგენტებად. იმავე წელს ჰიდეიოში გარდაიცვალა. რეგენტებიდან ყველაზე ძლიერმა ტოკუგავა იეიასუმ კავშირი შეკრა სხვადასხვა კლანებთან. ერთმა რეგენტმა იშიდა მიცუნარიმ ინტრიგების ხლართვა დაიწყო ტოკუგავას წინააღმდეგ და მკვლელიც მიუჩინა, თუმცა უშედეგოდ. ტოკუგავამ ოსაკას ციხესიმაგრე აიღო სადაც ქვეყნის ახალგაზრდა ფორმალური მმართველი ჰირეიოკი იმყოფებოდა. 1600 წელს, ტოკუგავა ოსაკადან გავიდა არმიასთან ერთად. მიცუნარი და სხვა რეგენტები ჰირეიოკის ერთგულებად დარჩნენ.

ტოკუგავა იეიასუ

1600 წლის 21 ოქტომბერს მტრები ერთმანეთს შევხდნენ სეკიგაჰარასთან. გადმოცემის თანახმად ორივე მხარეს 80 000 მეომარი ჰყავდა. როგორც ამბობენ, ტოკუგავას ცხენოსანთა მცირე რაზმმა დაიწყო შეტევა. ეს შეტევა ისეთი მოულოდნელი და სასტიკი იყო, რომ მიცუნარის მომხრე მეომრები შეკრთნენ, მაგრამ მალე მოიკრიბეს გონი და გაანადგურეს ეს რაზმი. მალე ტოკუგავამ ბევრად უფრო დიდი რაზმები გამოგზავნა მტრის წინააღმდეგ. მიცუნარის მეომრებმა თავდაცვითი რკალი შეკრეს მის დასაცავად და უკუაგდეს მტერი. შემდეგ ტოკუგავამ მეთოფეთა რაზმები მიუსია მტრის ცენტრს, მაგრამ მიცუნარიმაც დაახვედრა თავისი მეთოფეები და ეს შეტევაც მოიგერია. ბრძოლის დროს მიცუნარის უღალატა მისმა მოკავშირემ ჰიდეაკიმ და ტოკუგავას მხარეს გადავიდა. მიცუნარი სასტიკად დამარცხდა და დაახლოებით 40 000 კაცი დაკარგა. ტოკუგავამ კი – 5 000. თვითონ მიცუნარიმ ბრძოლის ველიდან გაღწევა მოახერხა, მაგრამ გლეხებმა ჩაიგდეს ტყვედ და ტოკუგავას ბრძანებით თავი მოკვეთეს. სეკიგაჰარას ბრძოლაში გამარჯვებამ ტოკუგავას საშუალება მისცა მთელი ქვეყნის ბატონ–პატრონი გამხდარიყო. ასე დასრულდა მეომარი სამეფოების ეპოქა. ტოკუგავამ წესრიგი და მშვიდობა დაამყარა იაპონიაში, რომელიც 250 წელი გაგრძელდა.

სეკიგაჰარას ბრძოლის მემორიალი